Al lange tijd stond het vervangen van ons dak op de agenda. Maar steeds vonden we niet de juiste aannemer, had de aannemer zich in de tijd vergist en had pas veel later tijd, of zei hij gewoon twee dagen voor aanvang van de klus af………………
Bert is al langere tijd geleden op zoek gegaan naar de voor ons beste manier van isoleren. Milieubewust materiaal en een hoge isolatiewaarde.
We hebben uiteindelijk gekozen voor een zogenaamd omgekeerd dak. De horizontaal liggende balken zullen aan de buitenzijde Douglas houten dikke planken opgetimmerd krijgen. Daarop komt een laag van chevrons (kleine balkjes) met daar tussenin plakkaten kurk als isolatie. Hier overheen komt, een waterkerende ventilatiefolie, latjes en vervolgens panlatten en dakpannen.
Maar waar halen we al het materiaal vandaan? Na lang struinen heeft Bert een partij kurk en een partij vloerdelen (Douglas) gekocht. In Holland. Met grote, twee keer, vervoerskosten want bij verschillende firma’s gekocht.
We hebben besloten een vrachtwagen te huren en een oude bekende van Bert te vragen om te chauffeuren. Het was een zenuwachtig geheel. Met name voor Bert. Gaat alles erin, is iedereen op tijd, hoe verloopt de rit met de sneeuw in de Ardennen etc. En waar laten we alle materiaal.
De partij kurk mocht gestald bij een Engelse buurvrouw in de schuur. Twee huizen heuvelopwaarts.
Begin van de kurkpartij
Het hout zouden we langs de weg laten liggen tot het moment van opperen. Dan zouden we de bubs in tweeën delen en een deel voor het huis en een deel achter het huis neerleggen.
Joep reed de vrachtwagen en Bert en Ben reden hem na in de bus. Het duurde en duurde, maar daar was de stoet uiteindelijk. De mannen mochten bij Laurens en Tiny bivakkeren en de volgende dag was het tijd de wagen te lossen. Hoe krijgen we alles eruit. Mn de enorme pakketten gesealed hout. Lengtes van 5.00m……………
De meeste pakketten kurk waren mooi op pallets gestapeld en met enig wikken en wegen zijn die er met de steekwagen uitgegaan. Het deel wat niet was gestapeld op pallets is handmatig gelost. Maar zo’n pakket is aardig aan het gewicht.
Voor de pakketten hout hebben we de lokale aannemer gevraagd te helpen lossen. Hij had ’s morgens iets te doen, maar na midi zou ie langskomen.
lossen
De pakketten gelost en Joep weer op weg en nu maar hopen dat hij een voorspoedige reis zou hebben terug ivm reis- en rusttijden en terugbrengen van wagen.
Deel 1 van het plan was gelukt. Inmiddels hadden we ook contact met een aannemer die ons plan wel zag zitten. We hebben een ochtendje met hem samengewerkt en hem een vloertje boven badkamer en warmwater hok laten maken en dat beviel ons goed. Op basis van die ervaring hebben we gevraagd of hij met ons dakavontuur in zee wilde gaan.
Helaas twee dagen voordat we zouden beginnen zei hij af.
Mijn neef Aswin was al opgetrommeld om te komen helpen en daar zaten we dan. Gedesillusioneerd en met een berg materiaal. Mijn neef en ik hadden net anderhalve dag heen en weer gelopen om de houtstapel aan voor en achterzijde van het huis te opperen. Zodat alles op zijn plekkie lag wanneer we zouden aanvangen.
Nu zou er nog een derde partij betrokken zijn bij de renovatie van ons dak, een vriend van ons uit de Vogezen, en die was de oorspronkelijke begindag wel van de partij. Door stroomstoringen hadden we hem niet kunnen afbellen.
Deze bleef enthousiast en zei dat we het ook zelf zouden kunnen. Na wikken en wegen hebben we besloten dat plan ten uitvoer te brengen. Jörg als de “voorman” en mijn neef Aswin als tweede man. Ik daar als sleep- sjouw- en kookkracht tussen door. Na anderhalve week is daar Pepijn een vriend van Bert uit Amsterdam bijgekomen. Een paar dagen tussendoor hulp van Erik, en de derde week, los van de regendagen, heeft ook Karel, een vriend van Jörg, hard meegewerkt.
De mannen sliepen in het huis van Erik en Margreet, vrienden van ons uit Amsterdam. Lieve mensen, nogmaals vele malen dank, jullie zijn toppertjes!!
De hoofdrolspelers:
Jörg Aswin
Pepijn Karel
Erik Bert
Eluana Azira
Céleste
Het was een stressvol gebeuren. Hoewel ik gaandeweg steeds beter mijn weg ging vinden en me beter bij kleine tegenslagen neer kon leggen. Tja, we moesten verder, lang balen en kniezen had geen zin……
(een deel van) het oude dakkie nieuw aangezicht
het begin
De mannen zetten zich goed in, maar wij hoopten dat één en ander iets sneller zou verlopen allemaal. Er zijn onderweg daarbij allerlei tegenvallertjes op het gebied van het materiaal. Zo was de verkeerde partij hout meegekomen met de vrachtwagen en die moest Bert met onze autoambulance weer terugbrengen naar Nederland om vervolgens in twee extra ritten met dezelfde aanhanger de goede partij naar Laneuvelle te brengen.
aanslepen
De plakken kurk leken identiek, maar bij het leggen bleek dat er naast verschil in dikte, niet het grootste probleem, ook een behoorlijk verschil zat in breedte. Dat laatste was wel een probleem want daardoor zouden de lagen niet goed aansluiten tussen de chevrons waardoor er alsnog warmtelekken zouden ontstaan. Dusssssssssssssssss alle plakken één voor één door de zaagtafel. Echt we konden geen kurk meer zien of ruiken……….
Daarnaast heeft het werk al met al ook behoorlijk wat stagnatie opgelopen door de regenval. Om de regen buiten te houden heeft Bert enorm grote zeilen gekocht van zwaar materiaal (10 bij 6 meter) Het steeds weer goed afdekken van mn de achterzijde van het dak was iedere avond weer een bereklus die soms twee uur in beslag nam. Aan de achterzijde zitten de schoorstenen en daaromheen was het moeilijk waterdicht te krijgen. Ha, ha de mannen waren dan ook enorm blij dat het betere weer naderde en de zeilen af en toe een nachtje achterwege konden blijven.
één van de vier zeilen
Ook raakte de bodem van het zakje centjes in zicht. Maargoed, eenmaal begonnen is doorgaan. En de sfeer in “ons groeppie” was goed en leuk.
Ik vermoedde in een gat te vallen wanneer ons dakkie klaar zou zijn, want ik ben van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat aan de slag geweest. Voelde me bij tijd en wijle zelf een bouwvakker, maar vond het ook lekker om fysiek hard aan de slag te zijn. Daartussendoor verzorgde ik de warme maaltijd en heb ik eigen huishouden en kinders draaiende moeten houden. Soms net iets teveel van het goede allemaal, maar ik kan ook altijd moeilijk een balans vinden tussen doorgaan en rust pakken. En dit was een kans die eenmaal voorbij komt, hoop ik, werken aan je eigen dak!
en wat deden de mannen als moeders aan de afwas was???????
De achterzijde in (plaatjes) vogelvlucht……………….
Met de mannen was het gezellig en maakten we behoorlijk wat lol. Natuurlijk kwamen al snel de kurkgrappen om de hoek kijken. Bij een bui hoopten we dat het weer snel “kurkdroog” zou worden, moesten we uit onze kurken kijken, was het kurkig weer en is het dak inmiddels kurkglad.
Na ruim vier weken na aanvang van de klus is het achterdak dicht en is bijna afgewerkt tot en met de folielaag. Jörg heeft een zaagklus tussendoor en Pepijn moest voor een aantal zaken naar Nederland. Het geheel lag dus een paar dagen stil, maar dat gaf mij de gelegenheid om de achtertuin weer een tuin te maken. De oude panlatten en chevrons die daar beland waren heb ik ontspijkerd
en door de zaagtafel gehaald. Lekker voor de kachel, kurkdroog hout………..
De van het dak afgekomen pannen heb ik gesorteerd op bruikbaar en niet bruikbaar. De eerste categorie heb ik gestapeld in het weiland. Kruiwagentje heen, kruiwagentje terug, de tweede categorie ligt klaar verpulverd te worden op ons toekomstige tractorpad. Ofwel mooie oplossing om van de dakrand afkomend puin te storten.
Schoonmaken van het werkplaatsje boven het afdakje achter. Daar bevond zich een enorme hoeveelheid zaagsel van hout en kurk en lag er nog puin van de dakrand. Klussen die toch zouden moeten gebeuren en waar ik nu “in de rust” even de tijd voor had.
En zoals gezegd ook begonnen met het omspitten en plantklaar maken van de moestuin. Nou ja, van een deel ervan.
aanslepen kurk
Ondertussen werd Bert en mij ook duidelijk dat we behoorlijk boven ons budget zouden uitstijgen wanneer de klus op deze wijze gestaag verder zou gaan. De mannen werkten hard en secuur, maar voor onze spaarcentjes ging de tijd dringen. We hebben beraad geslagen en er is na overleg, ook met de mannen, besloten door te gaan. De voorzijde van het huis zou waarschijnlijk veel sneller gaan. De mannen kenden immers ondertussen de routine en het afdichten van het dak met de zeilen zou ook veel sneller gaan omdat er aan de voorzijde geen schoorsteen zit die het moeilijk waterdicht te krijgen maakt.
En ondanks enkele regenstops was de voorzijde verbazingwekkend sneller dicht.
Bijkomen na een flinke regenbui met een glaasje “schnaps”
Voorzijde in vogelvlucht
Naast het geheel van de dakklus hoorden we half maart dat mijn moeder tijdens een bezoek aan Holland onwel was geworden en op de eerste hulp was beland. Er brak een onzekere tijd aan. En na een heel nare tijd van wachten kregen we te horen dat bij Akke kanker was geconstateerd. Het sloeg natuurlijk in als een bom. Zeker omdat mijn moeder er blijkbaar al veel langer mee rondliep. Kleine puzzelstukjes vielen op hun plaats. Mijn moeder was heel erg spiritueel ingesteld en wilde van reguliere behandeling niets weten. In de loop van3 maanden is ze enorm snel achteruit gegaan. Is in die tijd 1 keer terug geweest in Frankrijk, waar ze een uurtje bij ons vandaan woonde. Hier bleek al gauw dat ze niet de door haar gewenste behandeling kon krijgen en daarop is ze weer naar Holland gegaan. Ik ben de ochtend dat ik dat hoorde en ze zich klaar maakten weer te vertrekken in de ochtend in de auto gesprongen en ben haar gaan zien. Ik had haar een week of 6 niet gezien en schrok van hoe ik haar aantrof. Van een enorm sterke en energieke vrouw was ze veranderd tot in een mager vogeltje, met een enorm opgezette buik en dikke benen. Zittend in een stoel en in ademnood na een kleine inspanning. En ze was flink ontredderd ook dat moment. Hoe pijnlijk zoiets is. Je wilt haar de hoop niet ontnemen en zegt opbeurende dingen, maar na hun wegrijden, richting Holland, overvalt het je: ze zal hier nooit meer terugkomen. Ondanks haar geloof in de kracht van positief denken en hoe zeer ik dat ook wil geloven op dat moment, ik wil mijn moeder niet verliezen, weet je dat hier geen redding meer voor mogelijk is als het reguliere circuit afgewezen zal blijven worden. En zelfs dan…………..
Mijn moeder en haar man zijn in Holland heel goed opgevangen door mijn oom en tante. Daar zijn ze langere tijd in huis gebleven.
Toen er in de verbouwing wederom een korte pauze was ivm de planning van de mannen zijn wij naar Holland gereden. Ik wilde met de meiden en Bert nog een keer mijn moeder bezoeken. Wat een nare en rare trip was dat. Mijn meiden zouden oma voor het laatst zien, en vice versa. Azira schrok van oma want ze was zo enorm afgevallen en gaf aan dat ze oma niet nog een keer durfde te gaan opzoeken. Het was een zwaar Holland bezoekje. Voor mezelf wist ik dat ik mijn moeder nog zou gaan zien, ik had de vaste overtuiging bij haar te zijn haar laatste momenten samen met mijn zus en broers.
Mijn moeder moest twee keer in de week naar het ziekenhuis om vocht uit de buikholte te laten verwijderen. Toen ze de trap niet meer afkon in het huis van mijn oom en tante is ze verhuisd naar Heerhugowaard waar ze samen met haar man in het huis mochten van een vriend van mijn broer. Mijn broers en zus hebben samen met thuiszorg en partners in wisseldienst twee weken voor mijn moeder mogen zorgen.
Bert is half juni naar Laneuvelle gereden en ik ben de dag erop naar Nederland gereden. Ik had haast, voelde dat de tijd ging dringen en wilde niet te laat zijn. Ik had samen met de meiden nog een veldboeket geplukt de avond voor mijn vertrek. Boven verwachting heeft die de reis overleefd en het deed mijn moeder heel zichtbaar goed dat ik er was en ze was erg blij met de bos bloemen. Ik heb wat over de meiden verteld en ook daar klaarde ze van op. Ze was zo blij me te zien en zo verdrietig de kinderen niet te kunnen zien opgroeien.
Mijn zus had inmiddels ook mijn broers gebeld en iedereen is gekomen. Ook Roos, de oudste zus van Akke, was op bezoek gekomen en is gebleven. Net als wij, de kinderen, en zo mogelijk de partners.
Akke ging snel achteruit, maar ik ben nog steeds zo dankbaar dat we met zijn allen op deze manier naar haar afscheid zijn toegegroeid. Ik heb kunnen zeggen wat ik wilde en zij was bij en helder om dat binnen te laten komen.
We zijn in toerbeurten met de nachtzuster gaan waken en zaterdag ging Akke erg snel achteruit. Tegen de avond zag ze het zelf ook niet meer zitten.
De dokter is gekomen om haar een slaapmiddel te geven zodat ze de ongemakken niet meer hoefde mee te maken. We waren allemaal daar aan haar bed, haar hand vasthoudend en onze misschien laatste woorden tegen haar zeggend. Het was heel emotioneel allemaal. Maar het had lang genoeg geduurd, ze was zo enorm op en ondanks de pijn die ze gehad moest hebben geen kik. Je kon het haar alleen maar gunnen nu over te gaan naar, zoals ze het zelf noemde, Het licht. Het was genoeg geweest.
Zondag 13 juni rond het middaguur is ze in aanwezigheid van haar kinderen, man, zus en partners van kinderen, overleden. Niet te geloven hoe deze sterke vrouw in een zo’n korte periode is geveld door deze slopende ziekte.
Daarna het geregel van de begrafenis. Deze vond 18 juni plaats in Huisduinen. In de tussentijd hadden we een plaats op de begraafplaats uitgekozen die we het beste bij Akke vonden passen. Wat is dat ook een confronterend geheel. Ik wil helemaal geen graf voor mijn moeder uitzoeken, ik wil hier weg en wel heeeeeeeel snel.
We waren unaniem over welke plek het moest gaan worden. Niet aan het grindpad en niet naast de haast symmetrisch gesnoeide haag. Nee, de meest natuurlijke plek. Aan het graspad en met bossage en een boom achter het graf.
De begrafenis zelf was mooi, Akke heeft zelf nog de muziek uitgekozen en we hebben de genodigden laten weten geen gecultiveerde bloemen maar veldboeketten mee te nemen en daar was enorm gehoor aan gegeven. Wij, de vier kinderen hebben allemaal op geheel eigen wijze een woordje gesproken, alsook Adriaan, haar man, en een buurvrouw uit de tijd dat we in Hensbroek woonden had een mooi verhaal. Het weer liet het wat afweten, maar op het moment dat we Akke naar buiten droegen brak de zon door. En het had ook niet anders gekund….
Tussen het bezoek aan Den Helder en de rit naar Holland ivm overlijden en begrafenis hebben we in een weekend de nieuwe dakpannen op het dak gelegd.
De mannen, Aswin en Jörg waren de overgebleven vakkrachten, maakte folie en daklatten in orde. Daarna hebben Iris, de vrouw van Jörg die heel lief een weekend kwam meewerken, de pannen naar de daklift gebracht en omhoog gestuurd. Daar hebben we ze in pakketjes van 6 over het dak verdeeld. Wat een klus, wat hebben wij gesjouwd.
panklaar
pannen omhoog en stapelen
En de mannen puzzelden door met folie en daklatten aan de voorzijde van het huis. Iris en ik begonnen de pannen uit te leggen. Maar na een halve rij moest Iris ervan tussen. Haar kinderen waren ook alleen thuis en het was tijd om de maaltijd te verzorgen. Ik ben gestaag door gegaan en terwijl de mannen halverwege waren met aanbrengen van de panlatten aan de voorzijde had ik het dakkie dicht. Zij konden niet meer, ha, ha en wij, de vrouwen, hadden de hele dag gesleept en gezeuld…………………..
klaar om uit te leggen
Aan de slag:
De volgende dag hetzelfde ritueel met de voorkant. Iris en ik zijn begonnen de pannen klaar te zetten bij de daklift en zodra de mannen ver genoeg gevorderd waren met de panlatten hebben we ze plukje voor plukje naar boven gestuurd. Daar met behulp van de mannen, en één van de kinderen van Jörg en Iris, de pannen weer in de bekende stapeltjes van 6 verspreid. Toen dat klaar was ben ik begonnen de pannen uit te leggen en zijn de mannen en Iris begonnen de top van het dak dakplanklaar te maken.
Toen de schemering intrad hielden de mannen het voor gezien, Het was ook meteen de laatste avond dat Jörg mee kon werken. De mannen en Iris deden nog een biertje en ik ging verder. Ha, ha, beetje koppig, maar wilde het af hebben.
Ondertussen was het halve dorp uitgelopen voor een concert van de harmonie in het kerkje, welke praktisch voor onze deur ligt, en sloegen het geheel gade.
Toen ik daar ook de laatst passende hele pan had gelegd ben ik ook afgedaald en zijn we even gaan gluren bij de kerk. Samen met Jörg en Iris, hun hond en hun zoontje stonden we mee te genieten van de muziek. Maar met vieze kleren en stinkende lijven, dus we durfden zo de kerk niet in. Op een gegeven moment kreeg de dirigent ons in de smiezen, de deur stond open, en gebaarde ons binnen te komen. Iedereen in de kerk keek om en de mij bekenden gebaarden ook dat we moesten binnenkomen. Wij zijn op de achterste rij gaan zitten en met de pauze zijn Jörg en gezin vertrokken, Ik heb snel een boterham gegeten, want de maag was nog leeg, en ben na de pauze nog even teruggeweest. Na afloop van het concertje ben ik nog een rondje gaan lopen want na een dag op het dak, je staat de hele dag scheef, lijkt het alsof je benen ongelijk geworden zijn. En alles moest even worden gerecht..
Na het weekend is Aswin gebleven om te helpen de nok op orde te brengen alsook de zijranden van het dak.
We hadden voor die zijranden speciale pannen gekocht, maar aan één zijde van het huis liep die dakrand te scheef om die speciale pannen te kunnen plaatsen. Bleef één zijkant over. Ofwel anderhalve omdat het dak wegloopt tegen het huis van de buren en daar de pannen “de hoek omgaan” was het geen optie die daar te plaatsen. Jörg was aan de achterzijde al bezig geweest die pannen te plaatsten. De eerste twee gingen goed, de derde liep stroef en vanaf de vierde pan paste het gewoon niet. Hij dacht dat het een fabrieksfout moest zijn want wat hij ook probeerde het lukte hem niet. Wij baalden daar behoorlijk van want die dakpannen kosten bijna 7 euro per stuk. En alles voor niets aan geschaft hebben was geen fijn idee. Misschien zouden we het kunnen terugsturen, als het een fabrieksfout is moet de partij worden teruggenomen. Maar eigenwijs als ik ook bij tijd en wijle kan zijn, besloot ik mijn lekenblik er eens over te laten schijnen. Ik had immers een uurtje of 7 dakdekkerservaring….
Ik ben begonnen aan de voorzijde van het dak. Daar zouden de minste geplaatst kunnen worden en eigenlijk ging dat vrijwel meteen goed. Ik moest alleen hier en daar een panlat wat bijzagen. Misschien ging het aan de achterzijde niet lekker omdat dat andere pannen waren, nl net met het overlapje aan de andere kant.
Ik liet mijn spiedend ook er over glijden en wat mij meteen opviel was dat de laatste pannen van de onderste twee rijen enigszins verschoven waren. De golfjes liepen niet kaarsrecht in elkaars verlengde. En bij het leggen van de pannen was dat juist enorm belangrijk om een “recht” dak te creeëren. Het was echt millimeterwerk. Maar nadat ik de onderste pannen dus die millimeter had opgeschoven pastte plotseling de hele rijd randpannen tot aan de nok aan toe. Ik heb ze geplaatst en meteen de schroevendraaier ter hand genomen om de pannen vast te pinnen.
zijpannen
Ondertussen was Aswin lekker bezig aan de ander zijrand met bijslijpen van pannen. Langs de gevel moet het daar nog afgewerkt worden, maar pantechnisch is het daar klaar. En ook met de nokpannen is Aswin heel ver gekomen. Rond de schoorsteen heeft hij een tijdelijke slab aangebracht zodat de regen niet alsnog via de blootliggende randen van de schoorsteen naar binnen zou sijpelen.
slijpen
Bert zal te zijner tijd een definitieve loodslab aanleggen. Dus voorlopig is het dak klaar.
Hoewel, het grote bovenopwerk. Aan de binnen- en buitenkant moeten de randen van de muur waarop het dak deels rust worden afgewerkt. Hier en daar een stukje worden opgemetseld en daarna afgewerkt met een mooie houtstrook.
Maar nu deze bereklus is geklaard is de weg vrij om binnen aan de “knutsel” te gaan en aan kamertjes voor de meiden te beginnen. En brandhout hoeven we eigenlijk niet meer te kopen want volgens Bert kunnen we het hele huis nu verwarmen met één luciferstokje
